Büyük Veri Nedir?

“Büyük Veri” terimi bir süredir ortalıkta olabilir, ancak bunun gerçekte ne anlama geldiği konusunda hala oldukça kafa karışıklığı var. Gerçekte, kavram sürekli olarak gelişmekte ve yeniden düşünülmektedir, çünkü yapay zeka, veri bilimi ve Nesnelerin İnterneti dahil olmak üzere devam eden dijital dönüşüm dalgalarının ardındaki itici güç olmaya devam etmektedir. Peki Büyük Veri tam olarak nedir ve dünyamızı nasıl değiştiriyor?

Büyük Verinin şaşırtıcı büyümesi

Her şey dijital çağın başlangıcından bu yana ürettiğimiz veri miktarındaki patlama ile başlıyor. Bu, büyük ölçüde bilgisayarların, İnternet’in ve içinde yaşadığımız dünyadan veri yakalayabilen teknolojinin yükselmesinden kaynaklanmaktadır. Kendi başına veriler yeni bir buluş değildir. Bilgisayarlar ve veritabanlarından önce bile geri dönersek, kağıtta tutulan işlem kayıtları, müşteri kayıtları ve arşiv dosyalarımız vardı. Bilgisayarlar ve özellikle e-tablolar ve veritabanları, verileri büyük ölçekte, kolayca erişilebilir bir şekilde depolayıp düzenlememizi sağladı. O kadar iyiki bir fare tıklamasıyla bilgi elde edildi.

Yine de e-tablolar ve veritabanlarından beri çok yol kat ettik. Günümüzde, zamanın başlangıcından 2000 yılına kadar yaptığımız toplam veriyi, bugün her iki günde bir üretiyoruz. Bu doğru, her iki günde bir. Ve oluşturduğumuz veri miktarı hızla artmaya devam ediyor. Mevcut dijital bilgi miktarı bugün zettabaytlarla telefuz ediliyor.

Günümüzde, yaptığımız hemen hemen her eylem dijital bir iz bırakıyor. Çevrimiçi olduğumuzda, GPS donanımlı akıllı telefonlarımızı taşıdığımızda, sosyal medya veya sohbet uygulamaları aracılığıyla arkadaşlarımızla iletişim kurduğumuzda ve alışveriş yaptığımızda veri üretiriz. Dijital ayak izlerini yaptığımız her şeyle bıraktığımızı söyleyebiliriz, bu dijital eylem içerir, bu neredeyse her şeydir. Bunun da ötesinde, makine tarafından üretilen veri miktarı da hızla artmaktadır. “Akıllı” ev cihazlarımız birbirleriyle veya ev sunucularıyla iletişim kurduğunda veriler üretilir ve paylaşılır. Dünyadaki tesisler ve fabrikalardaki endüstriyel makineler, veri toplayan ve ileten sensörler ile giderek daha fazla donatılmaktadır.

Big Data (Büyük Veri) terimi, tüm bu verilerin toplanması ve bunları iş de dahil olmak üzere çok çeşitli alanlarda avantajımıza kullanma yeteneğimizi ifade eder.

Blockchain Big Data’ya güzel bi örnektir.

Büyük Veri nasıl çalışır?

Büyük Veri, herhangi bir şey veya herhangi bir durum hakkında ne kadar fazla bilgi sahibi olursanız, yeni bilgiler edinebileceğiniz ve gelecekte ne olacağı konusunda tahminler yapabileceğiniz ilkesi üzerinde çalışır. Daha fazla veri noktasını karşılaştırarak, daha önce gizlenmiş olan ilişkiler ortaya çıkmaya başlar ve bu ilişkiler öğrenmemizi ve daha akıllı kararlar almamızı sağlar. En yaygın olarak, toplayabildiğimiz verilere dayalı modeller oluşturmak ve daha sonra simülasyonlar ile çalıştırmak, veri noktalarının değerini her seferinde değiştirmek ve sonuçlarımızı nasıl etkilediğini izlemeyi içeren bir süreçle yapılır. Bu süreç otomatiktir – günümüzün gelişmiş analitik teknolojisi bu simülasyonların milyonlarını çalıştıracak ve üzerinde çalıştığı sorunun çözümüne yardımcı olan bir model veya bir kavrayış bulana kadar tüm olası değişkenleri değiştirecektir.

Nispeten yakın zamana kadar veriler, e-tablolar veritabanları ile sınırlıydı ve hepsi çok düzenliydi. Kolayca satır ve sütunlar halinde düzenlenmemiş herhangi bir şeyle çalışmak çok zordu ve bu yok sayıldı. Ancak artık depolama ve analitikteki ilerlemeler, birçok farklı türde veri yakalayabildiğimiz, depolayabildiğimiz aynı zamanda bunlarla çalışabileceğimiz anlamına geliyor. Sonuç olarak, “veri” artık veritabanlarından fotoğraflara, videolara, ses kayıtlarına, yazılı metinlere ve sensör verilerine kadar her şey anlamına gelebilir.

Tüm bu dağınık verilerin anlamını anlamak için, Büyük Veri projeleri genellikle yapay zeka ve makine öğrenimi içeren en son analizleri kullanır. Örneğin, bilgisayarlara bu verilerin neyi temsil ettiğini tanımlamayı öğreterek – örneğin görüntü tanıma veya doğal dil işleme yoluyla – desenleri insanlardan çok daha hızlı ve güvenilir bir şekilde tespit etmeyi öğrenebilirler.

Büyük Veri nasıl kullanılıyor?

Bu sürekli büyüyen sensör bilgisi, fotoğraf, metin, ses ve video verileri akışı, artık verileri birkaç yıl önce bile mümkün olmayan şekillerde kullanabileceğimiz anlamına geliyor. Bu, neredeyse her sektörde yani iş dünyasında devrim yaratıyor. Şirketler artık müşterilerin hangi segmentlerinin inanılmaz derecede doğru bir şekilde ne zaman satın almak isteyeceğini doğru bir şekilde tahmin edebiliyor. Ayrıca Büyük Veri, şirketlerin faaliyetlerini çok daha verimli bir şekilde yürütmelerine yardımcı oluyor.

İş dışında bile, Büyük Veri projeleri dünyamızı çeşitli şekillerde değiştirmeye zaten yardımcı oluyor. Örnek olarak:

• Sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi – Veriye dayalı tıp, hastalığı erken teşhis etmeye ve yeni ilaçlar geliştirmeye yardımcı olabilecek kalıplar için çok sayıda tıbbi kayıt ve görüntünün analiz edilmesini içerir.
• Doğal ve insan kaynaklı felaketleri tahmin etmek ve bunlara müdahale etmek – Sensör verileri, depremlerin bir sonraki aşamada nereye vuracağını tahmin etmek için analiz edilebilir ve insan davranışı modelleri, kuruluşların hayatta kalanlara yardım etmesine yardımcı olacak ipuçları verir. Büyük Veri teknolojisi, mültecilerin dünyadaki savaş bölgelerinden akışını izlemek ve korumak için de kullanılmaktadır.
• Suçun önlenmesi – Emniye güçleri (Polis, Asker), kaynakları daha verimli bir şekilde dağıtmak ve gerektiğinde caydırıcı olmak için kendi istihbaratlarına ve halka açık veri setlerine dayanan veri odaklı stratejileri giderek daha fazla benimsemektedir.

Büyük Veri endişeleri

Büyük Veri bize eşi görülmemiş içgörüler ve fırsatlar sunar, ancak ele alınması gereken endişeleri ve soruları da gündeme getirir:

• Veri gizliliği – Şu anda oluşturduğumuz Büyük Veriler, kişisel yaşamlarımız hakkında, çoğu özel olarak saklama hakkımız olan birçok bilgi içermektedir. Giderek, açıkladığımız kişisel veri miktarı ile Büyük Veri destekli uygulamaların ve hizmetlerin sunduğu kolaylık arasında bir denge kurmamız isteniyor.
• Veri güvenliği – Birisinin belirli bir amaç için verilerimize sahip olmasından memnun olduğumuza karar versek bile, verilerin güvenliğini sağlamalarına güvenebilir miyiz?
• Veri ayrımcılığı – Her şey bilindiğinde, yaşamları hakkında sahip olduğumuz verilere dayanarak insanlara karşı ayrımcılık yapmak kabul edilebilir hale gelecek mi? Kimlerin ödünç para alabileceğine karar vermek için zaten kredi puanlaması kullanıyoruz ki zaten sigortalar büyük ölçüde veriye dayalı. Daha ayrıntılı olarak analiz edilmesini ve değerlendirilmesini bekleyebiliriz ve bunun daha az kaynağa ve bilgiye erişime sahip olanlar için hayatı zorlaştıracak şekilde yapılmamasına dikkat edilmelidir.

Bu zorluklarla yüzleşmek Büyük Veri’nin önemli bir parçasıdır ve verilerden yararlanmak isteyen kuruluşlar tarafından ele alınmalıdır. Bunun yapılmaması, işletmeleri sadece itibarları açısından değil, aynı zamanda yasal ve finansal olarak da savunmasız bırakabilir.

Geleceğe bakmak

Veriler dünyamızı ve yaşam tarzımızı benzeri görülmemiş bir oranda değiştiriyor. Büyük Veri bugün tüm bunları yapabiliyorsa – sadece yarın ne yapabileceğini hayal edin. Kullanabileceğimiz veri miktarı sadece artacak ve analiz teknolojisi daha gelişmiş hale gelecektir.

İşletmeler için, Büyük Veri’den yararlanma yeteneği önümüzdeki yıllarda giderek daha kritik hale gelecektir. Verileri stratejik bir varlık olarak gören şirketler hayatta kalacak ve gelişecek şirketlerdir. Bu devrimi görmezden gelenler geride kalma riski taşırlar.

Çağkan Kayabaşı

Büyük verileri oluşturmanızı sağlayan bazı veritabanları;

• hypertable
• Apache Cassandra
• Oracle Big Data
• MongoDB

Dünya’da Big Data olarak bilinen Büyük veriden bahsettim. Bununla beraber Yapay Zeka ile alakalı makalelerde yazmayı düşünüyorum takipte kalın Teşekkürler.